Pesten heeft een enorme impact op het leven.  Niet alleen gedurende de tijd dat iemand gepest wordt, maar ook lang daarna. Uit onderzoek is gebleken dat de gevolgen van pesten zich niet alleen beperken tot emotionele schade: aangetoond is dat pesten hersenschade en verandering in het DNA veroorzaakt.

Ondanks de vele inspanningen van scholen, leerkrachten en hulpverleners om het pesten tegen te gaan, blijkt het nog steeds een ernstig probleem. We zien het overal waar kinderen en jongeren elkaar treffen. Op school, op straat, de sportvereniging.

Pesten gebeurt ook op afstand ofwel online via bijvoorbeeld Facebook of e-mail. Dit zogenoemde cyberpesten  via internet is zelfs nog bedreigender, omdat het vaak niet duidelijk is wie de dader is. Daders zien ook niet wat de reactie is van het slachtoffer waardoor ze snel veel te ver gaan.

 

Pesten kan als een grap beginnen (vanuit plagen) maar gaat een grens over, als de ander het niet meer als prettig ervaart (er niet meer mee kan lachen) en de ander pijn gedaan wordt of schade berokkend wordt. Het is een vorm van geweld en beperkt zich meestal niet tot één keer. Het slachtoffer is niet of slecht in staat zichzelf te verweren tegen het buitensluiten, vernederen, discrimineren, kwaad spreken, schelden, slaan van de persoon of het vernielen van zijn spullen.

 

Dit heeft ernstige consequenties voor iemands ontwikkeling en welzijn. Het zorgt ervoor dat een kind zich niet meer veilig voelt, angstig, prikkelbaar en onzeker wordt. Hij of zij verliest het vertrouwen in zichzelf en anderen. Eenzaamheid en depressie kunnen het gevolg zijn. Meer dan eens zijn jongeren hierdoor tot zelfmoord gedreven.

 

Pesten heeft lichamelijke gevolgen. Het lijdt tot spanning, uitputting en een gejaagd gevoel. Bij langdurig pesten kun je spreken van emotionele mishandeling. Wetenschappers hebben bij volwassenen onderzoek gedaan naar de effecten van emotionele mishandeling in hun jeugd. Er werd gekeken naar het effect van mishandeling op de hersenen. Het bleek dat een gebied in het voorste deel van de hersenen kleiner was dan bij de groep die - naar hun zeggen - nooit mishandeld of verwaarloosd was. Kinderen die in hun jeugd te maken hebben gehad met bijvoorbeeld emotionele mishandeling, hebben op latere leeftijd meer kans op depressies of angststoornissen.

Wanneer iemand gepest wordt, wordt die persoon buitengesloten (zoals niet meer mee mogen spelen, betiteld als anders of niet goed). Iemand staat buiten de groep. Dit buiten de groep staan heeft een groot effect op de hersenen. We zijn per slot van rekening sociale wezens die in groepen leven. Buiten zo’n groep gezet te worden, wordt ervaren als zeer onveilig. Uit onderzoek blijkt nu, dat het in isolement verkeren één van de grootste ziekteveroorzakers is. Onderzoekers van de Brigham Young University in Utah en de Universty of North Carolina in Chapel Hill voerden een review uit van 148 onderzoeken. In totaal waren hierbij meer dan 300.000 deelnemers betrokken. Ze concludeerden dat sociaal isolement één van de grootste risicofactoren voor de gezondheid is.

 

De gevolgen van pesten worden helaas erg onderschat. Gepest zijn heeft maar al te vaak een levenslange impact. Tegenwoordig  komen er steeds meer verhalen naar buiten van mensen die hun mond open durven te doen. Ook komt er meer (wetenschappelijk) onderzoek naar de lichamelijke en emotionele gevolgen van pesten op korte en op lange termijn.

 

De onderstaande thema’s komen steeds terug:

• minderwaardig en eenzaam voelen

• angst voor school verdwijnt vaak nooit meer

• bang zijn om nieuwe vrienden te maken; bang om teleurgesteld te worden

• depressiviteit en zelfmoord

• gaan geloven wat de pesters zeggen of gezegd hebben

• buitengesloten voelen en zichzelf terugtrekken

• onzeker worden, ook bij iedere nieuwe stap die gemaakt wordt in het leven

• teruglopende concentratie en (school-)resultaten met eventuele vroegtijdige schoolverlating als gevolg

• negatief zelfbeeld, moedeloosheid en uitzichtsloosheid

• faalangst of niets meer durven doen/zeggen uit angst uitgelachen te worden

• achterdoch, ongeloof en verlies van vertrouen  - ook naar mensen niet die het wel goed menen.

 

Op korte en lange termijn kunnen we de gevolgen verdelen in psychische, sociale en lichamelijke gevolgen.

Psychische gevolgen: 

• emotioneel, labiel of gesloten zijn - blijven piekeren

• depressief of in de war zijn

• vermoeidheid of burnout

• allerlei (vage) angsten en paniek, zoals bijvoorbeeld pleinvrees

• perfectionisme: je móet alles goed doen zodat niemand je uit kan lachen

• jezelf terugtrekken in een fantasiewereld

• jezelf pijn doen (automutilatie). Vaak in de vorm van snijden in je lichaam. Dit om andere (innerlijke) pijn maar niet te hoeven voelen

• suïcidegedachten (en de uitvoering hiervan)

• psychiatrische ziekten zoals: persoonlijkheidsstoornissen, manisch depressief, (dwang)neuroses, psychoses en fobieën 

 

Sociale gevolgen:

• weinig vrienden (gevolg van het opgelopen tekort aan sociale vaardigheden en vaak blijvende angst om nieuwe contacten aan te gaan)

• moeite met een open (hartige) communicatie en jezelf laten zien (ook emotioneel)

• moeite met het aangaan en het behouden van een partnerrelatie

• moeite met intimiteit en seksualiteit. Dit heeft alles te maken met het aangeven van grenzen van wie je werkelijk bent

• moeite met opleiding/werk. Juist in een nieuwe groep mensen bang zijn. Bang om te falen, bang om weer het slachtoffer te worden.

• moeite met concentratie, presentatie, verwachtingen, druk en het omgaan met feedback kan moeilijk zijn.

• moeilijkheden ervaren in de relatie met eigen kinderen (er alles aan doen opdat zij niet gepest worden, met alle gevolgen van dien)

• blijvende angst voor groepen en groepsvorming

 

Lichamelijke gevolgen:

• blijvende spanning en innerlijke onrust (hoge bloeddruk, snelle hartslag, borstademhaling en hyperventilatie)

• fysieke klachten (ziekte en vermoeidheid of uitputting), psychosomatische klachten

• slechte lichaamshouding. Je loopt en beweegt zoals je je van binnen voelt

• eetstoornissen zoals anorexia en boulimia nervosa

• automutilatie zoals hierboven beschreven

• slecht voor jezelf zorgen omdat je jezelf niets waard vindt

• hersenafwijkingen

 

In het pesten heeft zowel de pester, de volger als de gepeste een rol. Niet zelden wordt iemand van 'slachtoffer' vervolgens pester. Allen hebben een verantwoordelijkheid in het proces - een brede aanpak, waarbij iedereen betrokken wordt, is dan ook de beste manier om pesten definitief de kop in te drukken. Veelal start het met enerzijds begrip (en de ander leren kennen) en anderzijds het gaan nemen van verantwoordelijkheid voor het eigen aandeel in de omgang met elkaar. Hierbij is hulp van buiten meestal onontbeerlijk.

 

Het begint bij - benoemen dat er gepest wordt - signalen dus op tafel leggen. En daarin hebben omstanders en volgers een grote rol. 

 

Waarschuwingssignalen:
Pesten kan het leven van een slachtoffer helemaal overhoop gooien. Kinderen die gepest worden, schamen zich vaak en durven er niet goed met anderen over te praten. Zelfs niet met hun ouders. Vaak is uit signalen op te maken dat er iets aan de hand is.

 

Mogelijke signalen:

• het kind heeft angst om naar school te gaan

• heeft weinig of geen vrienden

• vervalt in vroeger gedrag zoals in bed plassen of gaan duimen

• heeft last van concentratiestoornissen, waardoor de schoolprestaties achteruit gaan

• heeft vaak geen eetlust

• maakt ineens veel ruzie thuis

• zomaar en regelmatig huilen om niets

• heeft last hebben van buikpijn, hoofdpijn, misselijkheid

• komt thuis uit school met kapotte kleren en beschadigde boeken

• heeft verdacht vaak kneuzingen, verwondingen en blauwe plekken

• wordt niet uitgenodigd voor feestjes

• fietst alleen naar school

• slaapt onrustig en droomt naar

• vraagt of steelt geld van de familie

• neemt geen klasgenootjes (meer) mee naar huis.

 

Pesten op school is te herkennen aan de volgende signalen:

• het kind wordt nooit bij de eigen naam genoemd (heeft een bijnaam)

• krijgt zogenaamde leuke opmerkingen

• krijgt telkens weer ergens de schuld van

• wordt beledigd

• krijgt opmerkingen over kleding of uiterlijk

• er wordt gefluisterd

• briefjes worden doorgeven

• het kind wordt geisoleerd en genegeerd

• na schooltijd opgewacht, geschopt en geslagen

• wordt op weg naar huis achtervolgd of opgejaagd

• wordt bespied thuis

• diens bezittingen worden afgenomen of verstopt

• er wordt gescholde en geschreeuwd

• er wordt gelachen op ongepaste momenten

• het kind vertoont plots ander gedrag of is erg stil

• pesten gebeurt stiekem via Social Media

 

Luister als ouder naar het verhaal je kind, neem het serieus en wees alert op de signalen! Luister goed. Stel verdiepende vragen; dat betekent doorvragen om het probleem duidelijk te krijgen. Spreek niet gelijk een oordeel uit. Wees er voor je kind, laat merken dat je achter je kind staat en dat je je kind voor de volle 100% vertrouwt en gelooft. Van daaruit kun je samen gaan bedenken wat je kunt gaan doen.

 

In therapie met paarden zijn er uiteenlopende mogelijkheden om in actuele pestsituaties verbetering te brengen, dan wel trauma's van een pestverleden een plek te geven, zodat deze het dagelijks functioneren niet meer in de weg staan.

 

Belangrijke sites:

Pestweb - informatie voor kinderen en jongeren.

Moed - onderdeel over pesten - met informatie en tips voor gepeste, pester en ouders

Pesten - brede informatie voor alle betrokken en mogelijkheid om (anoniem) te melden

Stop nu met pesten - een spel voor ouders en hulpverleners om te meer inzicht te krijgen in hoe ze kunnen helpen.

Pesten... Zo opgelost! - informatie over hoe pesten aangepakt kan worden (o.a. met een pestbriefje).

Meldknop - hier kun je melding doen bij politie over pesten, maar ook andere vervelende ervaringen.

 

 

Terug naar hoofdpagina